Hıdırellez Türk dünyasında kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Hızır ve İlyas'ın yeryüzünde buluştukları gün olduğu sayılarak kutlanmaktadır. Miladi takvimi göre 6 Mayıs'tan başlayıp 4 Kasım'a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım'dan 5 Mayıs'a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturmaktadır. Bu yüzden 5 Mayıs günü gecesi kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir.
Hıdırellez kutlamaları genel olarak yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır. Bu gibi yerlere bu nedenle Hıdırlık denildiği de olur. Hıdrellez zamanı baharın taze bitkilerini ve taze kuzu eti ya da kuzu ciğeri yeme adeti vardır. Baharın ilk kuzusu yenildiği zaman sağlık ve şifa bulunacağına inanılır. Bugünde kırlardan çiçek veya ot toplayıp onları kaynattıktan sonra suyu içilirse bütün hastalıklara iyi geleceğine, bu su ile kırk gün yıkanılırsa gençleşip güzelleşileceğine inanılır. Hıdrellez gecesi ise Hızır'ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyiz ve bereket vereceği inancıyla çeşitli uygulamalar yapılır. Yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılır. Ev, bağ-bahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi gül ağacının altına istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır'ın kendilerine yardım edeceğine inanırlar. Aynı zamanda dileklerini kırmızı kurdaleye bağlayıp gül ağacına asarlar. Bir yıl boyunca dileklerinin yerine gelmesini beklerler. Bazı kimseler de ateş yakıp, dilek dilerler. Ondan sonra yaktıkları ateşin üstünden atlarlar.
Hıdırellezde baht açma törenleri de oldukça yaygın olarak uygulanan geleneklerimizdendir. Bu törene İstanbul ve çevresinde “baht açma”, Denizli ve çevresinde “bahtiyar”, Yörük ve Türkmenlerde “mantıfar”, Balıkesir ve çevresinde “dağara yüzük atma”, Edirne ve çevresinde “niyet çıkarma”, Erzurum'da “mani çekme” adı verilir. Anadolu'nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır. Kurban ve adaklar “Hızır hakkı” için olmalıdır. Zira tüm bu hazırlıklar Hızır'a rastlamak amacına yöneliktir. Kütahya’nın Tavşanlı ilçesine bağlı Yörük köylerinde bir yıllık yoğurt mayası, Hıdırellez ve bu günü takip eden 2 gün süresince sabah ezanı ile tan ağarması arasındaki vakitte doğadaki bitkilerin üzerinden toplanan çiy tanelerinden sağlanır. Trabzon-Şalpazarı İlçesi’nde maya katılmadan yoğurt yapılır. Mayalama sıcaklığındaki sütün içine besmeleyle bir tahta kaşık konur. Bu şekilde elde edilen maya bir yıl kullanılır. Gelecek yıl tekrar değiştirilir.
Hıdırellez sözleri ile bu güzel günü eşiniz ile, dostunuz ile kutlayabilirsiniz.
Hıdırellez gününüzün kutlu olmasını temenni ederiz.
Hıdırellez ateşünü büyüttük, dertlerimizi söndürdük.
Az bilirim, uz bilirim, hıdırellez den sonra yaz bilirim.
Hıdırellez yağmularının damlaları altın olur.
Hıdırellez'e kadar bir tutam, hıdırellez den sonra tutam tutam.
Kul sıkışmayınca Hızır yetişmez.
Gülden güzel sevgilim, Bahar gözlüm gül dudaklım, Kutlu olsun bugünün,
Bugün hıdrellez günüdür, Hıdırellez yaz kapısı, yedi gün sürer tipisi.
Bayramlar coşkunun, sevinç ve mutluluğun zirveye çıktığı, dostluk ve kardeşlik duygularının pekiştiği özel günlerdir.
Tarihimizde dostluğa, kardeşliğe hizmet eden ve doğa sevgisini temsil eden Hıdırellez bayramınızı kutluyor, bolluk, bereket ve sağlıklı günler diliyorum.
Milleti oluşturan yapı taşları arasındaki harç konumundaki bu güzel adetlerimizin günden güne unutulup kaybolması tehlikesi ile karşı karşıyayız.
Bizi biz yapan en küçük bir ayrıntının yaşatılması, kültürümüzü gelecek kuşaklara aktarılması konusunda herkesin aynı hassasiyeti göstermesi dileği milletimizin Hıdrellez Bayramı’nı kutlar, saygılar sunarım.
Yaz dileğini tahtaya. Bu hafta olmazsa olur haftaya.
Hıdırellez bayramınız kutlu olsun.
