Ticaret Bakanlığı’nın ‘Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’, yürürlüğe girdi. Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleriyle diğer acil durumlarda fahiş fiyat ve stokçuluğun denetlenmesi amacıyla oluşturulan kurul, işlenen fiilin ağırlığı, işletmenin büyüklüğü, daha önce ceza alıp almadığı gibi hususlara göre verilen cezayı artıracak.
Buna göre, fahiş fiyat artışı yapanlara 10 bin liradan 100 bin liraya, stokçuluk yapanlara ise 50 bin liradan 500 bin liraya kadar idari para cezası verilecek.
Sektör temsilcileri, fırsatçılık yapanların artık ortaya çıkacağını belirtiyor. Kovid-19 döneminde özellikle maske, dezenfektan, temizlik ve gıda ürünlerinde tüketiciye yansıyan fahiş fiyatlar gündeme gelmiş, belirlenen firmalara yüksek cezalar verilmişti. Ticaret Bakanlığı yeni dönemde vatandaşların fırsatçılara karşı bir kurul ile korunacağını belirtmişti.
‘Caydırıcı olur’
13 üyeli kurulda, Ticaret, Adalet, Hazine ve Maliye, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Tarım ve Orman bakanlıkları, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) ve Reklam Kurulu’ndan üyeler yer alacak.
TESK Başkanı Bendevi Palandöken, daha önce yapılan denetimlerle fiyatların ara ara kontrol altında tutulduğunu vurgularken, “Şimdi yasal dayanağı oldu. Fiyatın kimde yüksek olduğunu anlayacağız. Zamların sorumlusu her zaman esnaf gibi görünüyor. Bir taraftan haksız ticaret yapanlara caydırıcı olacak, diğer taraftan tüketici güvenilir şekilde alışveriş yapacak. Tarladan satış yerine ulaşana kadar ürünün fiyatı katlanıyor ama tüketici son aldığı yeri suçlu görüyor. Artık kim yaparsa ortaya çıkmasının zamanı geldi” dedi.
Vatandaş nasıl ihbar edecek?
Şikâyet başvurusu dilekçeyle veya elektronik başvuru yöntemleri kullanılarak, Ticaret Bakanlığı’na ya da il müdürlüğüne yapılacak. Başvurularda, iletişim bilgileriyle şikâyete konu üretici, tedarikçi veya perakende işletmeye ait tanıtıcı bilgilerle, mal veya hizmete ilişkin bilgiler ve varsa belge, fotoğraf, video görüntülerine yer verilecek.
Resen veya şikâyet üzerine yapılan denetimlerde, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeye 10 günden az olmamak kaydıyla savunma için süre tanınacak. 17 Nisan 2020’den önce fahiş fiyat artışı uygulamaları hakkında yapılan başvuruları, Reklam Kurulu sonuçlandıracak.
'Fiyatı artırsak müşteri kaçar'
Türkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF) Başkanı Ömer Düzgün ise bu sorunun yıllardır devam ettiğine vurgu yaparak şunları söyledi:
“Fahiş fiyat artışı olağanüstü durumlarda, sıkıntılı süreçlerde ürünlerin fiyatlarının yüzde 100’ü aşan artışı demek. Eğer bir fiyat artışı varsa, üreticiden bize gelene kadar nereden kaynaklandığını anlamak için tüm ara kanallara bakmak lazım. Bu dönemde marketlerde fiyat artışı yaşandığı belirtiliyorsa, biz standardın üzerinde bir artışa rastlamadık. İklimsel koşullar dışında mesela meyve sebzede artış görülmedi. Serbest rekabet piyasasında keyfi artış yaparsanız tüketici gider başkasından alır. Sanal ortamlarda satılan fiyatları marketlere indirgemek doğru değil. Tüketici sorumlu olarak bizi görüyor çünkü son ulaştıran nokta biziz. ‘Market pahalı satıyor’ algısı oluşuyor.”
‘Kurulda tüketici temsilcisi olmalı’
Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Başkanı Aziz Koçal, bu kurulun vereceği kararların tüketiciye olumlu yansımasının sağlanabilmesi için bazı yasal düzenlemelerin de beraberinde yapılması gerektiğini söyledi.
Koçal, “Üst üste aynı fiili işleyenlere uygulanacak başka yaptırımlar da değerlendirmelidir. Gerek bu kurulda, gerekse oluşturulacak diğer komisyon ve kurullarda tüketici temsilinin, tüketici derneklerinin üst örgütleri olan federasyonların belirleyeceği bir üyenin atanması yönünde gerekli değişikliğin yapılması da gerekmektedir” dedi.
