Bugün 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü, halk arasında bunama olarak anılan Alzheimer, yaşlılığa ve beyin dokusunda meydana gelen yıkıma bağlı olarak ortaya çıkıyor. Demans türlerinden birisi olan Alzheimer, her yıl 50 milyon kişinin etkilendiği hastalık haline geldi.
Bugün Dünya Alzheimer Günü, alzheimer hastalığına dair duyarlılık ve farkındalık bugün daha anlamlı boyutlara ulaşıyor. Alzheimerda genellikle şikayetler arasında unutkanlık en belirgin semptomlar arasında yer alsa da, eskiden yapılabilen bir işi yapamama, uygunsuz davranışlar gösterme ve uyku düzeninin bozulması, ciddi sıkıntılar yaratabilmektedir.
Hayatı ciddi şekilde etkileyen bir hastalık olan alzheimer ilk kez 1906'da Alman psikiyatrist ve patolojist Alois Alzheimer tarafından tanımlanan ve 65 yaş üstü kişilerde beyin dokularında ağır hasara neden olduğu tespit edilen Alzheimer hastalığı için hala etkili teşhis ve tedavi yöntemi bulunmuyor.
Alzheimer hastalığı tipik olarak üç genel aşamada yavaş ilerler; hafif (erken evre), orta ve şiddetli (geç evre). Alzheimer insanları farklı şekillerde etkilediğinden, demans semptomlarının zamanlaması ve ciddiyeti, her insanda Alzheimer’ın evreleri boyunca farklı şekilde ilerledikçe değişir. Alzheimer hastalığının semptomları hastalığın ilerleyiş hızı değişiklik gösterse de zamanla kötüleşir. Ortalama olarak, Alzheimer hastası tanıdan itibaren dört ila sekiz yıl yaşar, ancak diğer faktörlere bağlı olarak 20 yıl kadar da yaşayabilir. Beyinde Alzheimer ile ilgili değişiklikler, hastalık belirtilerinden yıllar önce başlar. Yıllarca sürebilen bu süreye Preklinik Alzheimer hastalığı denir. Aşağıdaki aşamalar, belirtiler ortaya çıktıktan sonra yeteneklerin nasıl değiştiğine dair genel bir fikir verir ve sadece genel bir rehber olarak kullanılmalıdır. (Demans (bunama), Alzheimer ve diğer beyin hastalıklarına eşlik eden zihinsel gerileme semptomlarını tanımlayan genel bir terimdir.) Aşamalar üç kategoriye ayrılır: hafif Alzheimer hastalığı, orta Alzheimer hastalığı ve ağır Alzheimer hastalığı. Aşamalar üst üste gelebileceğinden Alzheimer’lı bir kişiyi belirli bir kategoriye koymanın zor olabileceğini unutmayın.
Aşamalar üç kategoriye ayrılır:
Hafif Alzheimer hastalığı, orta Alzheimer hastalığı ve ağır Alzheimer hastalığı.
Aşamalar üst üste gelebileceğinden Alzheimer'lı bir kişiyi belirli bir kategoriye koymanın zor olabileceğini unutmayın. Hafif Alzheimer hastalığı (erken dönem) Alzheimer'ın ilk evresinde, kişi bağımsız olarak çalışabilir. Hala araba kullanabilir, çalışabilir ve sosyal aktivitelerin bir parçası olabilir. Buna rağmen, kişi tanıdık kelimeleri unutmak ya da gündelik nesnelerin yerini unutmak gibi hafızada bir süre kalmış gibi hissedebilir. Arkadaşlar, aile veya bireye yakın olan başkaları zorlukları fark etmeye başlar. Detaylı bir tıbbi görüşme sırasında, doktorlar hafıza veya konsantrasyondaki sorunları tespit edebilir.
Yaygın zorluklar:
– Doğru kelime veya isim ile ilgili problemler
– Yeni insanlarla tanışırken isimleri hatırlamakta zorluk
– Sosyal ya da iş ortamlarında görevleri yerine getirme konusunda zorluklar.
– Birinin okuduğu materyali unutmak
– Değerli bir nesneyi kaybetme veya yanlış yerleştirme
– Planlama veya organizasyonla ilgili sorunların artması Orta Alzheimer hastalığı (orta evre) Orta Alzheimer tipik olarak en uzun aşamadır ve uzun yıllar sürebilir.
Hastalık ilerledikçe, Alzheimer hastası için daha büyük bir bakım gerektirecektir. Alzheimer'ın ılımlı aşamasında, demans semptomları daha belirgindir. Bir kişi fatura ödeme gibi görevleri yerine getirmede daha büyük zorluklar yaşayabilir, ancak yine de yaşamlarıyla ilgili önemli detayları hatırlayabilir. Alzheimer'ın kafa karıştırıcı sözleriyle, sinirli ya da sinirlenerek veya banyo yapmayı reddetmek gibi beklenmedik şekilde davrandığını fark edebilirsiniz. Beyindeki sinir hücrelerinin zarar görmesi, düşünceleri ifade etmeyi ve rutin işler yapmayı zorlaştırabilir.
Bu noktada, semptomlar diğerlerine göre daha belirgin olacaktır ve şunları içerebilir:
– Kişinin kendi kişisel geçmişi hakkındaki olayları hatırlamaması
– Özellikle sosyal veya zihinsel olarak zorlu durumlarda kendini karamsar veya geri çekilmiş hissetmek
– Kendi adreslerini, telefon numaralarını veya mezun oldukları lise veya diğer okulları hatırlayamamak
– Nerede oldukları veya hangi günde oldukları hakkında kafa karışıklığı
– Herhangi bir etkinlik için uygun kıyafet seçimi için yardım ihtiyacı
– Bazı kişilerde mesane ve barsakları kontrol etmede sorun
– Gündüz uyumak ve geceleri huzursuz olmak gibi uyku düzenindeki değişiklikler
– Gezme ve kaybolma riskinde artış
– Şüphe ve sanrılar veya elle sıkma gibi zorlayıcı, tekrarlayan davranışlar dahil olmak üzere kişilik ve davranış değişiklikleri Şiddetli Alzheimer hastalığı (geç dönem) Bu hastalığın son aşamasında, demans semptomları şiddetlidir.
Bireyler çevrelerine tepki verme, konuşmaya devam etme ve sonunda hareketi kontrol etme yeteneğini kaybeder. Hala bazı kelimleri veya ifadeleri söyleyebilirler, ancak ağrıyı iletmek zorlaşır. Hafıza ve bilişsel beceriler kötüleşmeye devam ettikçe, önemli kişilik değişiklikleri meydana gelebilir ve bireyler günlük aktiviteler konusunda kapsamlı yardıma ihtiyaç duyarlar.
Bu aşamada, bireyler şunları yapabilir:
– Günlük aktiviteler ve kişisel bakım konusunda günün her saatinde yardıma ihtiyaç duyarlar
– Son deneyimler ve çevre ile ilgili farkındalığı kaybetmeye başlarlar
– Yürümek, oturmak ve sonunda yutmak gibi fiziksel yeteneklerde değişiklikler olur
– İletişim kurmakta zorluk çekerler
– Özellikle zatürre gibi enfeksiyonlara karşı savunmasız kalırlar
ALZHEİMER TEDAVİSİ
Alzheimer'ın şu anda tedavisi yoktur, ancak semptomlar için tedaviler mevcut ve araştırmalar devam etmektedir Mevcut Alzheimer tedavileri Alzheimer'ın ilerlemesini durduramasa da, bunama semptomlarının kötüleşmesini geçici olarak yavaşlatabilir ve Alzheimer hastaları için yaşam kalitesini iyileştirebilir. Bugün, hastalığı tedavi etmenin daha iyi yollarını bulmak, başlangıcını geciktirmek ve gelişmesini önlemek için dünya çapında bir çaba gösterilmektedir.
