12 Haziran Seçimlerinde İlkler

Yüksek Seçim Kurulu (YSK), TBMM'de seçim kararının alınmasının ardından seçim takvimini ilan ederek, seçim sürecini başlatacak.       

Hazırlanacak seçim takvimi kapsamında YSK ilk olarak seçime katılabilecek siyasi partileri ilan edecek. Aday olabilmek için yasa gereği istifaları veya görevlerinden ayrılmaları gerekenlerin görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmalarının son günü de seçim takvimiyle belirlenecek. Seçimle ilgili bundan sonraki iş ve işlemler Seçim Takvimine göre işleyecek.  

YSK bu seçimde, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Milletvekili Seçimi Kanununda 2010 yılında yapılan değişiklikler nedeniyle 5980 sayılı bu yeni Kanuna göre düzenlemeler yapacak.    

Anayasa ve kanunlarda yapılan değişikliler gereği bu seçimde birçok ilk uygulanacak. Bu seçimde ilk kez 25 yaşındakiler milletvekili adayı olabilecek. Anayasanın milletvekili seçilme yaşını düzenleyen 76. maddesi 2006 yılında değiştirilerek, seçilme yaşı 30'den 25'e indirilmişti. YSK, “seçimlere ilişkin değişikliklerin 1 yıl içinde yapılacak seçimde uygulanamayacağı” hükmü uyarınca 2007'deki genel seçimde bu düzenlemeyi uygulayamamıştı.

Haziran ayındaki seçimde, tahta oy sandıkları tarihe karışacak. Oy sandıkları eni 40, boyu 55, yüksekliği 50 cm, şeffaf, ısıya ve kırılmaya dayanıklı sert plastikten olacak. Sandıkların ihalesi Devlet Malzeme Ofisince yapıldı. Yalova'da bir firmanın yaptığı şeffaf sandıklar, yapımı tamamlandıktan sonra il ve ilçe seçim kurullarına dağıtılacak.           

Seçimlerde kullanılacak oy verme kabinleri de değiştiriliyor. Kabinler, eni 120, boyu 120, yüksekliği 180 santimetre, portatif, hafif metal profil üzerinde, bir tarafı açılıp kapanabilir ve içini göstermeyen koyu renk dayanıklı sentetik kumaşla kaplı, kolay taşınabilir ve katlanabilir olacak şekilde yaptırılacak. Şeffaf sandık ve kabinlerle ilgili hazırlıklarına başlayan YSK, Kanun gereği oy zarflarının boyunu büyütecek. Kanuna göre, zarflar, her seçim için ayrı renkte, eni 15 cm, boyu 21 santimetre olacak.

Kanunla açık yerlerde, güneşin batmasından sonra da propaganda yapılabilmesi mümkün hale getirildi. Buna göre, güneşin batmasını takiben iki saat daha propaganda sürebilecek.

KÜRTÇE PROPAGANDA

Türkçe propaganda “esas” olacak ancak bu seçimde ilk kez Türkçe dışındaki dillerde propagandaya hapis cezası verilmeyecek. Kanunla ayrıca bilboardlarda propaganda süresi uzatılarak 20 günden 30 güne çıkarıldı.

Seçmenler, üzerinde TC kimlik numarası bulunmayan belgeyle de oy kullanabilecek. TC kimlik numarası olmayan bir kimlikle oy kullanılabilmesi için, seçmen bilgi kağıdını ve kimlik numarasını ispata elverişli, YSK tarafından ilan edilecek belgenin gösterilmesi yeterli olacak.

Seçmenler, cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla kapalı oy verme yerine bu seçimde de giremeyecek. Bu tür cihazlar, kapalı oy verme yerine girmeden önce kapatılarak sandık kurulu başkanına teslim edilecek.

Kanunla ayrıca adaylık için görevden çekilmesi gerekenlerin kapsamı da genişletildi. Buna göre, kamu kurum niteliğindeki meslek kuruluşları, sendikalar, kamu bankaları ve üst birliklerin yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar da adaylık için görevinden ayrılmak zorunda olacak.

Bu seçimde bağımsız milletvekili olmak isteyenlerin yatırması gereken para miktarı da artırıldı. 2839 sayılı Kanunda yapılan değişikliğe göre, “en yüksek derecedeki Devlet memurunun brüt aylığı kadar parayı” yatırması gereken bağımsız adaylar, “en yüksek derecedeki Devlet memuruna mali haklar kapsamında yapılmakta olan her türlü ödemelerin bir aylık brüt tutarını” ödeyecek.  

OY KULLANMAYA ENGEL OLMANIN CEZASI     

Seçim günü, sandık seçmen listesinde kayıtlı olan seçmenin, sandık alanına girmesine veya oy kullanmasına, kanuna aykırı biçimde engel olan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. O seçim çevresinde yapılan seçimlerde, oy kullanma hakkına sahip olan bir seçmenin, oy kullanmaya gitmesine veya sandık alanına girmesine veya oy kullanmasına engel olmak amacıyla, tehdit veya cebir veya şiddet kullanan kimse, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. Bu fiillerin birden fazla seçmene karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılacak.

298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanuna eklenen maddeye göre, YSK seçim sonuçlarını, talepleri halinde seçime katılan siyasi parti genel merkezlerine elektronik ortamda aktaracak. Siyasi parti genel merkezleri bu suretle elde ettikleri seçim sonuçlarını, YSK'ca belirlenen süre bitimine kadar kendi teşkilatlarına veya üçüncü şahıslara gönderemeyecek ve kamuoyuna açıklayamayacak.

YURT DIŞINDAKİ SEÇMENLERİN OY KULLANMASI

Yurt dışındaki seçmenler, yine gümrük kapılarında oy kullanacak. Bu seçmenlerin bulundukları ülkelerde kurulacak sandıkta oy kullanma ve elektronik oylama yöntemleri daha sonraki seçimlerde uygulanacak.

YSK, illerin seçim çevrelerine göre çıkaracakları milletvekili sayılarını 2010 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre yeniden belirledi.

Buna göre, YSK'nın 2007 yılında, 22 Ekim 2000 tarihinde yapılıp Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığınca ilan edilen Nüfus Sayımı sonuçlarını esas alarak belirlediği milletvekili sayıları ile yeni tespit edilen milletvekili sayıları arasında farklar oldu.

Yeni dağılıma göre, Ankara'nın milletvekili sayısı 3, İstanbul'un 15, İzmir, Bursa, Gaziantep ve Kocaeli'nin ise milletvekili sayıları 2'şer arttı. Sakarya, Antalya, Tekirdağ, Diyarbakır, Şanlıurfa, Van, Şırnak ve Kayseri illeri ise milletvekili sayılarını birer artırdı.

Afyonkarahisar, Konya, Tokat, Trabzon ve Yozgat'ın milletvekili sayıları 2 azalırken, Ağrı, Aydın, Bitlis, Çankırı, Çorum, Edirne, Erzincan, Erzurum, Giresun, Isparta, Mersin, Kastamonu, Kırşehir, Kütahya, Malatya, Ordu, Sinop, Sivas, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale ve Karabük milletvekili sayıları ise birer azaldı.

Nüfusu iki milletvekili çıkarmak için yeterli olmayan illere iki milletvekili çıkarma hakkı tanıyan 5922 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunu'nun ilgili hükmünün Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmesi nedeniyle Bayburt'un milletvekili sayısı 1'de kaldı.