Kellik, tipik olarak saç derisinden gelen aşırı saç kaybına işaret eder. Yaşla birlikte kalıtsal saç dökülmesi kelliğin en sık nedenidir.
Saçlar, cildin dış tabakasında saç foliküllerinde üretilen keratin isimli bir proteinden oluşur. Foliküller yeni saç hücreleri ürettikçe, eski hücreler cildin yüzeyinden yılda yaklaşık 15 cm itilir. Görebildiğin saç aslında bir ölü keratin hücresi dizisidir. Ortalama yetişkin başı yaklaşık 100.000 ila 150.000 saça sahiptir ve günde 100 tanesini kaybeder. Kellik, tıbbi olarak alopesi olarak bilinir.
Erkekler ve kadınlar doğal olarak yaşlandıkça saçlarını kaybederler, erkeklerin yaklaşık üçte ikisi keldir ya da 60 yaşına kadar bir kellik örüntüsü gösterir. Ancak diğer saç dökülmesi ani fiziksel veya duygusal stres, doğum, çarpışma diyetleri, bu gibi ilaçlarla tetiklenebilir. antidepresanlar, lupus ve tiroid hastalıkları gibi otoimmün durumlar. Alopesi areata adı verilen saç dökülmesinin başka bir şekli de saç derisi, sakal, kaş ve kirpikler üzerinde kel yamalar oluşturur.
Eğer saçlarınız, başınızın tepe bölümlerinden süratle dökülüyorsa, bu kelliğin başlangıç belirtisi olabilir. İncelen ve zayıflayan saçlar da kellik başlangıcı olarak kabul edilir. Genel olarak, saç dökülmesinde, yerine gelmeyen saç bölümlerinde hafif tüylenmeler gözlenir. Saç dökülmesi, neye sebep olduğuna bağlı olarak birçok farklı şekilde ortaya çıkabilir. Aniden veya kademeli olarak ortaya çıkabilir. sadece kafa derisini veya tüm vücudunuzu etkileyebilir. Bazı saç dökülmesi türleri geçici, diğerleri kalıcıdır. Saç dökülmesinin belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:
Erkek tipi saç dökülmesi:
En sık görülen saç kaybı nedenidir. Genetik özellikler ve erkeklik hormonu sebebiyle görülen doğal bir durumdur. Bir hastalık değildir. Çok sayıda uygulanabilecek tedavi, ilaçlarla durdurulabilen ve bazı durumlarda tedavi edilebilen bu konum; köktencilik olarak saç ekim yöntemi ile kati olarak çözülebilir.
Saçkıran (Alopesi Areata):
Bu tip saç kayıplarında düzgün yüzeyli, para büyüklüğünde veya daha geniş yuvarlak yama biçimi kel alanlar vardır. Nadiren tüm saç ve vücut kıllarında kayıp oluşabilir. Her yaşta görülebilr. Daha çok sinir ve stres sebebiyle oluşan bu vaziyet çocukluk yaşlarında ortaya çıktığında otoimmün kısaca bağışıklık sistemini ilgilendiren hastalıklarlarda ilişkili olabilir. Çeşitli topikal ve sistemik tedaviler ve yine psikolojik destekle tedavisi mümkün olan bir durumdur.
Kansızlık (Anemi):
En sık demir eksikliğine bağlı gelişen kansızlık nedeniyle saçlar dökülür. B12 ve Folik asit eksiklikleri nedeniyle oluşan anemilerde saç dökülmesi görülür. Tespit edilen eksiklik yerine konulunca saç dökülmeside düzelir.
Tiroid hastalıkları:
Fazla (hipertroidi) ve az çalışan tiroid (hipotroidi) saç yitirilmesine neden olabilir. Tiroid hastalıkları laboratuar testleri ile araştırılabilir. Hastalığın tedavisi ile saç dökülmesi de düzelir.
Saçlı deriyi tutan hastalıklar:
Mantar hastalıkları ve likenpilanopilaris dediğimiz çeşitli saçlı deriyi tutan hastalıklar saçlarda dökülmelere yol açabilir.
Yüksek ateş, ağır enfeksiyon hastalıkları:
Saçların dinlenme fazına girip dökülmesine neden olabilir.Kalıcı bir yitik yoktur hastalık iyileştikten bir süre sonra saçlar eski haline dönecektir.
Şok diyetler, hızlı kilo vermek, protein :
Saçlarıın esas besini proteindir. Özellikle yaz mevsimine girişte hızla kilo verdiren diyetler saç sağlığını olumsuz olarak etkiler ve ciddi saç kayıplarına yol açabilir. Protein açısından yeterli beslenmeyen ya da anormal beslenme alışkanlığına sahip kişilerde de dökülmeler görülebilir. Beslenme alışkanlıkları değiştirilip protein açısından zengin bir diyet uygulayarak dökülmüş saçları geri kazanabilirsiniz.
İlaçlar :
Romatizmal, gut, depresyon, kalp hastalığı, yüksek gerilim için reçete edilen ilaçlar ve yüksek doz A vitamini, sivilce ve sedef tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar saç dökülmesi yapabilir.
Kanser tedavileri :
Bazı kanser tedavileri saç hücrelerinin bölünmesini durdurabilir. Saçlar deriden çıkınca zayıflar ve kırılır. Bu durum terapiden 1-3 hafta sonra gerçekleşir ve hastalar saçlarının %90'ını kaybeder. Terapi sonrası saçlar yine büyümeye başlar.
Doğum kontrol hapları :
Genetik yatkınlıkla beraber doğum kontrol hapı kullanımında saç dökülmesi görülebilir. İlaç kullanımı bırakıldığında dökülme durur.
Trikotillomani (Saç koparma alışkanlığı)
Tamamen ruh sağlığı ile ilgili bir durumdur. Tırnak yeme alışkanlığı gibi bunda da saçlar koparılır. Psikolojik destek tedavisi ile düzelebilir. Bazı saç dökülmesi tipleri için etkili tedaviler mevcuttur. Saç dökülmesini tersine çevirebilir veya en azından daha fazla incelmeyi yavaşlatabilirsiniz.
Düzensiz saç dökülmesi (alopesi areata) gibi bazı durumlarda saçlar bir yıl içinde tedavi olmaksızın yeniden canlanabilir. Saç dökülmesine yönelik tedaviler arasında ilaçlar, saç büyümesini ve saç kaybını azaltmayı teşvik eden ameliyat yer alır.
