1) MASKE VE SOSYAL MESAFE
AVM’lere girişte hem ziyaretçiler hem de çalışanlar için maske zorunlu olmalı. Eldiven olmamalı çünkü virüs, plastik üzerinde 72 saate kadar canlı kalıyor. AVM girişinde ısı ölçer sensör olmalı ki ısısı belli değerin üzerindeki kişiler, nazikçe içeriye alınmamalı. 1.5 metrelik sosyal mesafe mutlaka korunmalı. Çünkü virüs kapalı alan seviyor ve daha çok bulaşıyor.
2) SÜREKLİ HAVALANDIRMA
AVM’lerin havasının yüzde 50-60’ı iç ortam havasıdır yani egzoz havası ve kalanı dış ortam havasıyla karıştırılıyor. Ama yeni süreçte kesinlikle yüzde 100’ü dışardan alınmalı ve egzoz havası hiçbir şekilde içeriye verilmemeli. Çünkü COVID-19 virüsü, kapalı ortamda 3 saate kadar havada bulaşıcı olarak asılı kalabiliyor. Bunu önlemek için AVM’ye sürekli taze hava verilmeli, içeri havası devri daim edilmemeli. Havalandırma sistemini buna uyarlamayan AVM kesinlikle açılmamalı.
3) IŞINLI DEZENFEKTAN
Bu uygulama ABD’de başladı. Merdiven tırabzanları gibi çok dokunulan yerler, 207-222 nanometre (nm) FAR-UVC (dar ultraviyole ışık spektrumu) ışınlarıyla dezenfekte edilmeli.
4) NEM ORANI ARTTIRILMALI
İç ortamlarda, buna evlerimiz de dahil, bağıl nemin yüzde 40 ile 60; ısının 21-23 derece arasında olması gerekiyor. AVM’lerde de en çok yüzde 20 ila en fazla yüzde 30 oluyor. Oysa nem arttıkça virüs havada kalamıyor. Yere düşüyor. Ben de evimde nem ölçer kullanıyorum, 10 lira gibi fiyatı da. Nem oranı yüzde 40-60 aralığında olmalı ki çok düşük ya da yüksek nem de zararlı.
5) HAVALANDIRMA YATAY OLMALI
Havalandırma yatay yönde, türbülans oluşturmayacak şekilde yapılmalı.
6) MASALAR ARASI 1.5 METRE
Restoran, kafeler, fast-food alanları dahil masalar arasında en az 1.5 metre mesafe olmalı. Her kullanımdan sonra masa, sandalye, çatal bıçaklar dezenfekte edilmeli.
7) TUVALETLERE SENSÖRLÜ MUSLUK
Tuvaletler en büyük bulaşma yeri. Kapalı ortam ve virüs, dışkı yoluyla salımlanıyor. Tuvalette yine 1.5 metre sosyal mesafe kuralına uyulacak. Herkeste maske olacak. Sürekli taze havayla havalandırılacak. Kapılara virüs nedeniyle tuvaletin nasıl kullanılması gerektiği büyük puntolarla yazılacak. Temassız, sensörlü musluklar, bataryalar, kapılar olacak. Çok dokunulan yerler sık sık dezenfekte edilecek. Klozet kapağı kapatıldıktan sonra sifon çekilecek ve sonra eller yıkanacak.
8) TEMASSIZ KART
Alışverişte temassız banka kartı kullanımı zorunlu olmalı. Bankalar tüm müşterilerine acilen temassız kart göndermeli. Çünkü banka kartları plastik ve virüsler uzun süre yaşıyor. Biz elliyoruz, görevli elliyor. Sonra elimizi gözümüze götürdüğümüzde, mukoza yoluyla ciğerimize kadar ulaşıyor.
9) KABİNLER DEZENFEKTE EDİLMELİ
Market ve mağazalarda ürünlere çok dokunulduğu için girişlerde müşterilere tek kullanımlık eldiven verilmeli. Mağazalarda kıyafet denemesi olmamalı ya da teknolojik yöntemler kullanılmalı. Deneme izni verilecekse, 207-222 nanometre FAR-UVC kabinlerinde denenen kıyafetler dezenfekte edilip reyona konulmalı.
10) ASANSÖRE NEGATİF HAVALANDIRMA
Asansörlerde maske gevşetilmemeli. 1.5 metre sosyal mesafe korunmalı. Asansör negatif havayla çalıştırılmalı. İçerinin havası alınarak AVM dışına atılmalı.
UYMAYANLAR AÇILMAMALI
Prof. Öztürk, “Bilimin önerdiği bu kurallara uymayan AVM’lerin açılışına halk sağlığı gereği izin verilmemeli” dedi.
