Gümrük ve Ticaret Bakanı Sayın Hayati Yazıcı,birkaç ay önce,basın mensuplarına Tekirdağ Ramada otelde biz basın mensuplarına kahvaltı vermişti.O görüşmeden sonra,bana bakanlık nezdinde sağ olsunlar çalışmalarını içeren mailler göndermeye başladılar.Ben de 8 Kasım 2013 itibariyle çıkan "tüketiciyi koruma kanunu" hakkındaki detayları sizinle paylaşıyorum.
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDAKİ KANUN
Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı mevcut yasa düzenlemesiyle ilgili olarak, "Tüketicinin korunması kavramı dünyada son 50 yıldır önem kazanmıştır.
Oysa Tüketicinin korunması bizim gündemimize yeni giren bir konu değildir.
Bu coğrafyada 12’nci yüzyıldan beri “kaliteli üretim” kavramı, ticari hayatın merkezinde yer almaktadır.
Medeniyetimizde "Ahilik Teşkilatı"nın, ticarette ortaya koyduğu ilkeler bu anlamda önemli bir örnek teşkil etmektedir.
Dünyada tüketici haklarını koruyan ilk kanun, Osmanlı Devleti zamanında çıkarılmıştır.
II. Bâyezid devrinde, 16. Yüzyılın başında çıkarılan Bursa, İstanbul ve Edirne İhtisâb Kanunnâmeleri, dünyanın en mükemmel ve en geniş belediye kanunudur.
Bu kanun aynı zamanda dünyada tüketici haklarını koruyan ilk kanun, ilk Gıda Maddeleri Nizâmnâmesi, ilk Standartlar Kanunu ve ilk Çevre Nizâmnâmesidir.
Tüketicinin korunması ile ilgili kurallar sadece tüketiciyi değil;
Belli standartta ve kalitede mal ve hizmet üretimini sağladığı için aynı zamanda üreticileri ve dolayısıyla ülke ekonomisini de korumaktadır.
TÜKETİCİNİN KORUNMASI YASASI TARİHSEL SÜREÇ
Tüketicinin korunması konusu 1982 anayasasının 172. Maddesi ile ülkemizde ilk defa anayasal güvence altına alınmıştır.
Bu düzenleme ile devlete, tüketicileri koruyucu tedbirleri alma görevi verilmiştir.
1995 yılına kadar tüketici hakları genel hukuk kuralları çerçevesinde korunmaya çalışılmıştır.
Ancak değişen ve gelişen satış teknikleri ile birlikte büyüyen ve kurumsallaşan firmalar karşısında genel hukuk kuralları ile tüketicilerin korunması zorlaşmıştır.
Bu nedenle 1995 yılında çıkarılan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile ülkemizde ilk defa özel bir yasayla tüketici hakları koruma altına alınmıştı.
KANUN DEĞİŞİKLİĞİNİ GEREKLİ KILAN NEDENLER
1995 yılında yürürlüğe giren 4077 sayılı “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun”da 2003 yılında kapsamlı bir değişikliğe gidilerek tüketicilere yeni haklar getirilmişti.
Mevcut 4077 sayılı kanun 76 milyon tüketicimizi ilgilendiren ve tüm sektörlere uygulanacak ortak kuralları belirleyen çerçeve bir kanundur.
Ancak, ülkemizde ve dünyadaki değişim ve gelişimler karşısında sorunları gidermekten ve ihtiyaçları karşılamaktan uzak bir hale gelmişti.
Diğer taraftan yeni Türk Borçlar Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu’nun tüketici haklarına getirmiş olduğu yeniliklere paralel değişikliklerin yapılması elzemdi.
2007 yılında açılan ve kapanması için mevzuat uyumunun beklenildiği tüketicinin ve sağlığın korunması faslıyla ilgili AB yönergelerinin uyumlaştırılması;
Vatandaşlarımızın asgari olarak AB ülkeleri ve dünyanın diğer gelişmiş ülkelerindeki tüketicileri koruyucu mevzuatta yer alan haklardan faydalandırılması bir diğer amacımızdır.
Ayrıca Bakanlığımıza, Tüketici Mahkemelerine ve Tüketici Hakem Heyetleri’ne yapılan tüketici şikâyetleri ile tüketici ile ilgili tüm tarafların temsil edildiği Tüketici Konseyi kararları analiz edilmiştir.
Bu analizler neticesinde, tüketicilerimizin yoğun olarak problem yaşadığı alanlar tespit edilmiştir.
Bu problemlere çözüm getirmek amacıyla kanunun yeniden ele alınarak gerekli değişikliklerin yapılması gerekmiştir.
Bu ihtiyaçlara binaen, mevcut kanunu tekrar değiştirmek yerine daha kapsamlı ve günün şartlarına uygun yeni bir Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı hazırlanmış;
Ve Yüce Meclisimiz tarafından kabul edilerek yasalaşmıştır...
KANUN TASARISI TASLAĞI HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Kanunda öngörülen değişiklikleri yapabilmek amacıyla 2011 yılında tüketici hukuku alanında çalışan akademisyenler ile Bakanlığımız yönetici ve uzmanlarından oluşan özel ihtisas komisyonu oluşturulmuştur.
Komisyon, yeni bir Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı taslağı hazırlamıştır.
Öncelikle şunu belirtmeliyim ki; tasarı taslağının hazırlanması sürecinde şeffaf ve katılımcı bir süreç izlenilmiştir.
Kanun tasarısı taslağı 23 Ağustos 2012 tarihi itibariyle kamuoyunun görüşüne açılmıştır.
Başta sivil toplum kuruluşları olmak üzere, 96 kurum ve kuruluşun görüşü sorulmuştur.
Ayrıca Bakanlığımız internet sitesinde kamuoyu ile paylaşılmış; taslakla ilgili pek çok kurum, kuruluş ve tüketici görüşlerini bildirmiştir.
Tasarı taslağı ile ilgili olarak; başta tüketici dernekleri ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere, ilgili taraflarla birçok kez bir araya gelinerek tasarı hakkında toplantılar yapılmıştır.
Tüm bu çalışmalar neticesinde hazırlanan ve 9 kısım ve 88 maddeden oluşan kanun tasarısı Yüce Meclisimizin takdirine sunulmuştur.
Tasarının Meclise sunulmasını müteakip, alt komisyonda, üst komisyonda ve genel kurulda tasarı üzerinde detaylı ve titiz bir şekilde çalışılmıştır.
Tüm bu çalışmalara katkı sağlayan milletvekillerimize bu vesileyle huzurlarınızda teşekkür ediyorum.
KANUN’UN HEDEFLERİ
*Yeni kanunun temel amacı şudur:
*Başta 76 milyon tüketicimiz olmak üzere,
*Tüm imalat ve ithalat sektörünü,
*Tüketiciye mal ve hizmet sunan tüm esnaf ve tacirler ile bunların meslek örgütlerini,
*Tüketicinin korunması alanında faaliyet gösteren tüm sivil toplum kuruluşları ile kamu kurum ve kuruluşlarını ilgilendiren ve tüm sektörlere uygulanacak ortak kuralları belirlemektir.
Tasarı ile hedeflerimiz şunlardır:
*Tüketicilerin işlem yaptığı tüm piyasalarda “bilinçli tüketici, basiretli tacir” ilkesinin esas alınması;
*Tüketicilerin mahkeme dışı çözüm organları aracılığıyla, haklarını etkin, hızlı ve masrafsız arayabilmelerinin önünün açılması;
*Tüketiciye tanınan hakların genişletilmesi;
*Tüketiciye sunulan mal ve hizmetlerde kalite standardının yükseltilmesi;
*Bürokratik işlemlerin azaltılması;
*Piyasadaki rekabet ortamının gelişmesine katkı sağlanması;
*Tüketicilerimizin yaşamış olduğu sorunların minimum düzeye indirilmesidir.
YENİ KANUNUN GETİRDİKLERİ
İki günlük görüşmenin ardından dün Mecliste kabul edilip yasalaşan yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Neler Getiriyor?
*Kanun ile tüketicileri daha ileri seviyede korumaya yönelik tedbirler alınmış;
*Tüketicilerin hak arama yolları kolaylaştırılmış;
*Tüketicinin bilgilendirilmesi konusu ön plana çıkarılmış;
*Bürokrasi azaltılmış;
*Hakkaniyete uygun bir ceza sistemi oluşturulmuştur.
Yeni kanun, mevcut düzenlemelerin birçoğunda değişiklik öngörmenin yanı sıra; mevcut Kanunda yer almayan yeni düzenlemeleri de getirmektedir.
Tasarının yasalaşmasıyla birlikte yürürlüğe girecek olan düzenlemeler şunlardır:
1. Tüketicilerin bilgilendirilmesi esas alınarak; birçok alanda tüketicilerin sözleşme imzalanmadan önce bilgilendirilmesi zorunlu tutulmuştur.
Tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa ilişkin hususların, sözleşmenin eki olarak tüketiciye ayrıca verilmesi zorunlu hale getirilmiştir.
2. Küçük puntolarla ve karmaşık olarak düzenlenen sözleşmelere son verilmiştir.
Tüketicinin taraf olduğu sözleşme ve bilgilendirmelerin “en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir” şekilde düzenlenmesi zorunlu hale getirilmiştir.
3.Sözleşmede öngörülen koşulların; keyfi bir şekilde sözleşme süresi içinde, tek taraflı olarak, tüketici aleyhine değiştirilmesi yasaklanmıştır.
4.Tüketiciden; haksız olarak talep edilen ücret, masraf ve komisyonların alınmasının önüne geçilmiştir.
5. Temerrüt hali de dâhil olmak üzere, tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanmasına son verilmiştir.
6. Mevcut kanunda 7 gün olan cayma hakkı süreleri 14 güne çıkarılarak tüketicilerin hakları genişletilmiştir.
7. Tüketici, sipariş vermediği bir ürünün kendisine gönderilmesi durumunda bundan sorumlu olmayacaktır.
8. Ayıplı mal ve hizmette ihbar mükellefiyeti kaldırılarak tüketiciye sağlanan haklar tüketici lehine genişletilmiştir.
9.Tüketici kredisi ve konut finansmanı (yani mortgage) sözleşmelerinde, tüketicinin isteği dışında sigorta yaptırılması uygulamasına son verilmiştir.
10. Konut kredisi çeken tüketicilerimizin bu kredilerini erken ödemeleri durumunda mevcut düzenlemelere göre ödemek zorunda oldukları %2’lik erken ödeme tazminatının, kalan vadesi 36 ayı aşmayan kredilerde erken ödenen tutarın %1’ini geçemeyeceği düzenlenerek tüketicilerimize önemli bir katkı sağlanmıştır.
11.İnşaat firmalarının inşaat ruhsatı almadan maketten satış olarak da bilinen ön ödemeli konut satışı yapması yasaklanmıştır. Tüketicilerin yaşayabileceği mağduriyetlerin önlenmesi amacıyla bina tamamlama sigortası zorunlu hale getirilmiştir.
12. Mağduriyetlerin en çok yaşandığı “kapıdan satışlarda” tüketicilerin hakları genişletilmiştir. Kapıdan satış yapacakların Bakanlıktan izin alması zorunlu hale getirilmiştir.
13.Günümüzde 21 milyar Lira ticaret hacmine ulaşmış olan ve pazardaki payını her geçen gün arttıran, internet, telefon, katalog gibi yollarla kurulan mesafeli sözleşmeler ayrıntılı olarak düzenleme altına alınmıştır.
14.Finansal hizmetlerin mesafeli satışı, düzenleme altına alınmıştır. Böylece Avrupa Birliği yönergesi, ilk defa iç hukukumuza aktarılmış ve tüketicilerimize yeni haklar getirilmiştir.
15.Milyonlarca yerli ve yabancı turisti ilgilendiren devre tatil, devre mülk ve paket turlarla ilgili tüketicilere yeni haklar tanınmıştır.
16. Elektrik, su, doğalgaz, internet, telefon gibi tüm aboneliklerde tüketiciler, istediği zaman abonelik sözleşmesini feshetme hakkına sahip olmuştur.
Ve Abonelik sözleşmesinin feshinin; sözleşmenin kurulmasından daha ağır şartlara bağlanması yasaklanmıştır.
17. Gazete ve dergi gibi süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen promosyon kampanyaları daha sıkı kurallara tâbi olmuştur.
18.Gerçeği yansıtmayan indirimli satış kampanyaları yasaklanmıştır ve daha sıkı bir şekilde denetlenecektir.
19. Tüketicilerin bilinçlendirilmesine yönelik çalışmalar artırılacaktır.
Bu yönde ders kitaplarına tüketici haklarına ilişkin bölümler konulacaktır.
Yayın kuruluşlarına, tüketiciyi bilinçlendirici program yayınlama zorunluluğu getirilmektedir.
20.Tüketicilerin ticari reklam yoluyla yanıltılmasını engelleyecek tedbirler etkinleştirilmiştir.
21.Saldırgan ve aldatıcı nitelikte olan her türlü haksız ticari uygulama yasaklanmıştır.
22.Ticari reklamlar ile haksız ticari uygulamaları denetleyecek olan Reklam Kurulu’nun; etkin, verimli ve hızlı çalışması amacıyla yeniden yapılandırılmasına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
23.Tüketicilerin hak arama yolları açısından önemli görev üstlenen Tüketici Hakem Heyetleri’nin daha etkin bir şekilde çalışması sağlanmaktadır.
Böylece tüketicilerin hak arama yolları kolaylaştırılacak ve mahkemelerin iş yükü önemli ölçüde azalmaktadır.
24.Tüketici haklarını ihlal edenlere uygulanacak idari para cezaları caydırıcı, orantılı ve belirli olması ilkeleri göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenmiştir.
25. Halk arasında “saadet zinciri” veya “çok katmanlı satışlar” olarak bilinen; gerçekçi olmayan para veya malvarlığı kazanma ümidi vererek, birçok tüketicinin mağdur olmasına neden olan “Piramit Satış Sistemleri” yasaklanmıştır.
SONUÇ
Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı sonuç olarak açıklamasında,
I.KANUNİ DÜZENLEMEYİ GEREKLİ KILAN NEDENLER
II.KANUN TASARISI HAZIRLIK SÜRECİ
III.TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİ İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER
IV.TÜKETİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ VE BİLİNÇLENDİRİLMESİNE YÖNELİK DÜZENLEMELER
V.TİCARİ REKLAM VE HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALARA YÖNELİK DÜZENLEMELERVI.TÜKETİCİ VI.HAKEM HEYETLERİ VE TÜKETİCİ MAHKEMELERİ İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER
VII.TÜKETİCİ HAKLARINI İHLAL EDEN FİİLLER İLE İLGİLİ YAPTIRIM DÜZENLEMELERİ'NE İSTİNADEN,
"Tüm bu düzenlemelerin hayata geçirilmesiyle birlikte ülkemizdeki 76 milyon tüketici Avrupa Birliği ülkeleri ve dünyanın gelişmiş diğer ülkelerindeki tüketicilerin sahip olduğu haklara, hatta bazı alanlarda daha ileri düzeyde haklara sahip olacaktır.
Bu Yasanın hazırlanmasında ve yasalaşmasında emeği geçen herkese katkılarından dolayı teşekkür ediyorum. Bu yasanın milletimize, tüm tüketicilere hayırlı olmasını dilerim." Dedi.
