Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Reklam Kurulu, son zamanlarda cep telefonu kullanıcılarına, “Tebrikler! hediye kol saati kazandınız. Hem kol saatinizi alın, hem de elektrik faturanızda indirimden yararlanın”, “Tebrikler! Ücretsiz dijital fotoğraf makinesi kazandınız. Ücretsiz hediyenizi ve tasarruf cihazınızı almak için hemen arayın…”, “Tebrikler! Taraftar formasını hediye olarak kazandınız” şeklinde SMS göndererek vatandaşları aldatmaya çalışan şirketleri mercek altına aldı.
Söz konusu mesajların, tüketicilerin istekleri dışında gönderildiğini tespit eden Kurul, bu konuyla ilgili olarak geçen yıldan bu yana toplam 313 tüketici şikayetini kayda aldı. Reklam Kurulu, bu tür mesajlarda tüketicilerin kol saati, fotoğraf makinesi veya forma hediyesi vaat edilerek belirli telefon numaralarını aramaya yönlendirildiğini ve bu sayede elektrik tasarrufundan indirim sağladığı iddia edilen “elektrik tasarruf cihazı”nın satışının yapılmaya çalışıldığını belirledi.
Cihazlar, elektrik faturalarında azalmaya yol açmıyor
Reklam Kurulunca idari ceza verilmesinin gerekçelerinden biri; “Elektrik İşleri Etüd İdaresinden alınan görüş çerçevesinde satışı yapılan elektrik tasarruf cihazlarının nihai tüketicilerin elektrik faturalarında herhangi bir azalmaya yol açmadığının tespit edilmesi ve bu nedenle söz konusu mesajların gerçeği yansıtmaması ve tüketicileri aldatıcı nitelikte olması” şeklinde belirtildi.
Verilen idari cezanın bir diğer gerekçesi ise mesajlarda vaat edilen hediyenin piyasa değerinin ve bu durumun ne kadar süreyle geçerli olacağı hususunun belirtilmemesi oldu.
Gerekçede, bu tür mesajlarda, Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin İlkeler ve Uygulama Esaslarına Dair Yönetmeliğin ilgili maddesindeki, “Reklamı yapılan mal veya hizmetlerin satın alınması halinde müşteriye ayrıca hediye mal veya hizmetlerin veya ikramiyelerin de verileceği belirtiliyorsa, hediyeli veya ikramiyeli mal veya hizmetlerin piyasa değeri ve bunun uygulanma süresinin açıklanması, hediye mal veya hizmetlerin veya ikramiyelerin verilmesine ilişkin reklam veya ilânda süre ile ilgili açıklamanın dışında herhangi bir koşulun ileri sürülmemesi gerekir” hükmüne aykırı davranıldığına atıfta bulunuldu.
Şirketlere 6 bin 876 lira ile 73 bin 966 lira arasında ceza uygulandı
Tüketici başvurularından yola çıkılarak yapılan araştırmalarda; tüketicilerin yönlendirildiği telefon hatlarının sahibi olduğu tespit edilen 13 firmaya 6 bin 876 lira ile 73 bin 966 lira arasında değişen toplam 200 bin lira idari para ve durdurma cezaları verilmesi kararlaştırıldı.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, reklamların hukuka ve etik ilkelere uygun olması gerektiğine dikkati çekerek, tüketicileri aldatan ve yanıltan reklam veren şirketlerin, uzun vadede piyasada tutunamayacağını söyledi.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda ayıplı malın tarifinin yapıldığını anlatan Yazıcı, ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda ya da reklam ve ilanlarında nitelik veya niteliği etkileyen, kullanım amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan, maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren malların, ayıplı mal olarak kabul edildiğini hatırlattı.
Tüketicinin hakları ve izleyeceği yollar
Tüketicinin bu durumda, bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız olanla değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme haklarına sahip olduğunu ifade eden Yazıcı, satıcının da tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlü olduğunu söyledi.
Tüketicinin bu seçimlik haklarından biri ile birlikte ayıplı malın neden olduğu ölüm veya yaralanmaya yol açan veya kullanımdaki diğer mallarda zarara neden olan hallerde üreticiden tazminat isteme hakkına da sahip olduğunu belirten Yazıcı, söz konusu elektrik tasarruf cihazını satın alan, ancak elektrik faturalarında azalma meydana gelmemiş tüketicilerin, bu haklarını kullanmak amacıyla değeri 1.161,67 liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine müracaat edebileceklerini kaydetti. Yazıcı, bu heyetlerin vereceği kararın tarafları bağlayıcı nitelikte olduğunu sözlerine ekledi.
Ceza alan şirketler
Tüketicilere yollanan telefon mesajlarının ve bu mesajları gönderen şirketlerin internet sitelerinde yer alan tanıtımların mevzuata aykırı olması nedeniyle idari para cezası alan firmalar şöyle:
“Point İletişim Danışmanlık Hizmetleri, Point İletişim Elektronik Turizm Pazarlama Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Alfa Tek Enerji Teknoloji Hizmetleri, LTS Bilgisayar Bilişim ve Danışmanlık Hizmetleri Limited Şirketi, Nek Tek Teknoloji Pazarlama Ticaret Limited Şirketi, Reks Elektrik ve Elektronik Ürünleri Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Bacell Teknoloji, Toptan Medikal Aletler Ticaret Şirketi, Doğan Teleshopping Pazarlama Ticaret AŞ, SYS Çağrı İletişim Teknolojileri Hizmetleri Sanayi Dış Ticaret Limited Şirketi, Aba Teknoloji Elektrik Dış Ticaret ve Limited Şirketi, HES Bireysel Pazarlama, Medikamed Sağlık Ürünleri Limited Şirketi.”
