Dünya genelinde azalan üretim ve lojistik krizi, yurt içinde kur kriziyle birleşince fabrikalar ürün tedarik edememeye başladı.
Market raflarında geçici süre şeker bulunamaması ile başlayan kriz, önce yağa şimdi de kahveye sıçradı. Bazı marketlerde şeker ve yağa getirilen sınırlı satıştan sonra şimdi de kahve satışları bir ya da iki adet ile sınırlandırıldı.
Türkiye’nin en büyük kahve ithalatçılarından biri olan bir firmanın yetkilisi, market raflarına sirayet eden bu durumun, fabrikaların kahve üreticisi ülkelerden ürün tedariğinde yaşadığı zorluklardan kaynaklandığını anlattı. Yetkili, “Eylülde gelmesi gereken kahveler bu ay itibarıyla gelmeye başladı. 3 ay içinde 500 ton gelmesi gereken kahvenin 100 tonu gelebildi. Yani gelen ürünler eksik, kotalı bir şekilde geliyor. Bu da bir silsileye yol açıyor. Fabrikalar alması gereken malın üçte birini alabilince bayilerin marketlere sattığı ürünler de üçte biri olabiliyor ve sonunda marketlerde ürün krizi yaşanıyor” dedi.
Türkiye’de bilinen bir kahve perakendecisi markanın tedarikçisi olduğu fabrikada çalışan başka bir yetkili ise, marketlere uzanan bu sorunun temelinde, dünya genelinde yaşanan tarımsal kuraklığın ve lojistik krizinin olduğuna dikkat çekti. Yetkili, şu değerlendirmede bulundu: “Kuraklık, kahve üreticisi ülkelerin üretimini ciddi şekilde düşürdü. Bunun üzerine bir de lojistik krizi halen çözülemedi. Kolombiya’dan Brezilya’dan ürün gelemiyor çünkü gemi yok.” Öte yandan, kahve ithalatçısı olan firmaların bir diğer endişesi de, yurt içinde TL’nin döviz karşısında hızla değer kaybetmesi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın dün akşamki kur ve faiz açıklaması sonrasında yükselişe geçen dolar/TL, bu sabah 12,48 ile rekor tazelemiş, Euro/TL kurunda ise 14,06 seviyesi aşılmıştı.
Yapılan değerlendirmede, mevcut sorunlardan dolayı kahve tedariğinde yaşanan sorunların üzerine bir de Türk lirasındaki ciddi kayıplara ilişkin “Fiyat listesini 3 gün önce dolar kuru 10 seviyelerindeyken güncellemiştim. Şimdi artık geçerliliğini kaybetti. Böyle giderse fiyat listesini günlük olarak güncellemek zorunda kalacağız” ifadelerine yer verdi. Edindiğimiz bilgiye göre, bir kilo Türk kahvesinin fabrikadan çıkış fiyatı sadece son 6 ayda yüzde 64’ten fazla zamlandı. 6 ay önce 70 lira olan bir kilo Türk kahvesinin fabrikadan çıkış fiyatı bu ay itibarıyla 115 TL’ye yükseldi. Kahve fiyatları geçen hafta, Vietnam ve Brezilya'da baş gösteren sorunlar nedeniyle kilogram başına 5 doların üzerine çıktı. Böylece emtia piyasasında kahve fiyatları 2012 Ocak’ta gördüğü en yüksek seviyeye ulaştı.
Brezilya'da yaşanan kuraklık ve don olayları nedeniyle Arabica kahve fiyatları küresel borsalarda yıl başından bu yana yüzde 90’ın üstünde arttı. Son 10 yılın en yüksek fiyatlarına ulaşan kahve fiyatlarında 2 yıl boyunca arz sıkışıklığı yaşanacağı ifade ediliyor. Kahve üreticisi Folgers ve Dunkin, geçtiğimiz günlerde ikinci çeyrek kârında yüzde 17'lik düşüş bildirmişti. Ancak Starbucks gibi küresel kahve zincirleri, hem kahve fiyatların maliyet içindeki payının düşük olması hem de uzun vadeli sözleşmeleri nedeniyle fiyat artışından ciddi bir şekilde etkilenmedi. Küresel çekirdek kıtlığı, tüm dünyada kafelerde ve süpermarketlerde de fiyatları yukarı çekiyor.
Dünya kahve tüketiminin yüzde 60'ını oluşturan Arabica fiyatları yükselirken, küresel tedarik sıkıntısı kahve çekirdeğinin ihtiyaç duyulan yerlere ulaşmasını engelliyor. Pek çok kahveci ise Arabica yerine kalitesi bir miktar daha düşük ve Arabica’dan daha ucuz olan robusta çekirdeklerini kullanmayı tercih ediyor. Robusta fiyatları da bu yıl yükseldi. Dünyanın en büyük robusta ihracatçısı olan Vietnam'da yaşanan navlun sorunu, ihracatçıların çekirdekleri sevk etmek için mücadele ettiği anlamına geliyor. Ancak bu yükseliş Arabica’nın artışının oldukça gerisinde kaldı. Bu nedenle kahvecilerin ürünlerinde robustaya daha fazla yer verebileceği konuşuluyor. Espresso veya hazır kahve gibi ürünlerde kullanılan Robusta’nın karışımlara eklenmesi kahvenin de kalitesinin azalacağı anlamına geliyor.
