Corona virüs salgını başladığından bu yana evlerde bakıcılık ve temizlik işleri ile uğraşanlarla ilgili çokça soru alıyorum. Ev hizmetlerinde çalışanlar, ‘Bize destek var mı?’ diye merak ediyor, bu kişileri çalıştıranlar da ‘salgın nedeniyle eve kimseyi alamıyoruz, ücretsiz izin verdik, kısa çalışma ödeneğinden ya da nakit desteğinden yararlanabilir miyiz?’ diye soruyor.
Önce, ev hizmetlerinde çalışanların çalışma durumu ilgili ilgili kısa bilgi vereyim; çünkü devlet desteklerinden yararlanıp yararlanamama konusu buna bağlı. Ev hizmetlerinden çalışanların sigortalılıkları, bir ay içinde 10 günden az ve 10 günden fazla çalışma süresine göre farklı.
10 günden az çalışanlar, iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı sigortalanıyor; emeklilik primi ve genel sağlık sigortası primi yatırılmıyor. Ancak ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar için Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) emeklilik, genel sağlık sigortası, işsizlik sigortası primi ödeniyor ve bu şekilde günlük asgari ücretin yüzde 37.5’i oranında prim yatırılıyor.
AYLIK BİN 177 LİRA
Gelelim, salgın döneminde ev hizmetlerinde çalışanlara yönelik destek olup olmadığına. Corona virüs önlemleri çerçevesinde 17 Nisan’da yürürlüğe giren yasa ile ev hizmetlerinde çalışanlar nakit ücret desteğinden yararlanabilecek.
Bundan da sadece ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar yararlanabilecek. Bu destek, 10 günden az çalışanları kapsamıyor. Peki, nakit desteği nasıl alınacak? Yeni düzenleme ile ücretsiz izne çıkartılanlara devlet, günlük 39.24 lira, aylık da 1.177 lira nakdi ücret desteği verecek.
İşte bu destekten ev hizmetlerinde çalışanlar faydalanabilecek. Nakit desteği alabilmek için çalışan kişinin herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan yaşlılık aylığı almaması gerekiyor. İşverenin de çalıştırdığı kişiyi ücretsiz izne çıkartması ve ücretsiz izin süresi boyunca da hiçbir şekilde çalıştırmaması da gerekiyor.
KİMLER DESTEK ALACAK?
Yapılması gereken, ev hizmetlerinde ay içerisinde 10 günden fazla sigortalı çalıştıran işverenin, bu durum değişikliğini, ücretsiz iznin verildiği ayın sonuna kadar ‘eksik gün’ koduyla SGK İl Müdürlüklerine ya da Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirmesi gerekiyor. İşverenin de bu bildirimi ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın üçüne kadar yapması gerekiyor. Örneğin, evde çalıştırdığınız bakıcıyı nisan ayında ücretsiz izne çıkarttıysanız, 3 Mayıs’ta başvurusunu yapacaksınız.
Peki, nakit desteğinden hangi ev hizmetlerinde çalışanlar yararlanabilecek. SGK’ya göre temizlik, ütü, yemek, çamaşır, bulaşık yıkama, alışveriş ve bahçe işleri ile çocuk, yaşlı veya özel bakıma ihtiyacı olan kişilerin bakım işlerinin ev halkı dışındaki bireyler tarafından yapılması ev hizmeti ve bu işleri yapanlar da ev hizmetlisi olarak sayılıyor.
Dolayısıyla bu işlerde ayda 10 günden fazla çalışanlar ve evin sahibi tarafından ücretsiz izne çıkartılan aylık 1.177 lira nakit desteği alabilecek.
ÜCRETSİZ İZİNLİLERİN DURUMU
Corona virüs önlemleri kapsamında günlük 39.24 lira, aylık da 1.177 lira nakdi ücret desteğinden kimlerin yararlanacağı netleşti. 15 Mart tarihinden itibaren ücretsiz izne ayrılanların nakit desteği alıp alamayacağı, destekten yararlanmak için kimin başvurması gerektiği gibi konular muallaktaydı. Tüm merak edilenlere açıklık getirildi.
Buna göre, 17 Nisan tarihi itibariyle işverenleri tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan çalışanlar ile 15 Mart tarihinden itibaren işvereni tarafından iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneği alamayan çalışanlara devlet aylık 1.177 lira nakdi ücret desteği verecek. Çalışanlar için nakdi ücret desteği başvurularını işveren yapacak. İşveren, çalışanını ücretsiz izne çıkardığını SGK’ya bildirecek, bildirime göre çalışana nakit desteği verilecek. Ödemeler ise çalışanın kendisine yapılacak.
15 Mart itibariyle iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneği alamayan kişiler ise nakit desteğinden yararlanmak için kendileri İŞKUR’a başvuracak. İşsizlik ödeneği için önceden başvuranların yeniden başvuruda bulunmasına gerek yok, İŞKUR ödemeyi otomatik olarak yapacak. Ödemelerden yararlanabilmek için ücretsiz izne ayrılan ya da işine son verilenlerin emeklilik aylığı almaması şart. Her iki kesim için de ödemeler 17 Temmuz’a kadar sürecek, yani üç aylık nakit desteği verilecek. Özetle, ücretsiz izne ayrılanlar ve işsiz kalanlar; ayda 1.177 lira, üç aylık da 3.531 lira nakit desteği alacaklar.
