Küresel düzeyde yaşanan pandemi, navlun krizi ve iklim krizi gibi etkenlere Türkiye ekonomisinde bozulan dengeler ve dövizdeki yükseliş de eklenince yurttaşın marketlerde karşılaştığı etiket şoklarına kahve de eklendi. Kahve fiyatları yüzde 100 artarak kilosu 55 TL’den 90 TL’ye yükseldi. Dünyada kahve üretiminin ana merkezi Brezilya. Onu sırasıyla Kolombiya ve Endonezya takip ediyor. Meksika, Fildişi Kıyısı, Etiyopya, Uganda ve Guatemala da üretici ülkeler arasında. İklim değişikliği nedeniyle Brezilya’da bir süredir önemli sorunlar yaşanıyor. Toplamda 27 bin kilometrekare kahve ekim alanı bulunan ve yılda 2 milyon 595 bin ton üretim yaptığı tahmin edilen Brezilya’da soğuk havanın etkisi ile rekoltenin yüzde 20 düşeceği belirtiliyor.
Diğer yandan pandemi ve konteynır krizinin de uluslararası ticarette fiyatları artırmasıyla kahve çekirdeğinde tamamen ithalatçı olan Türkiye’de kahve ithal maliyetinde olumsuz koşullar arttı. Fiyatlar bu yıl yüzde 100 artarak 90 TL’yi buldu. Kısa süre içinde fiyatların 200 TL’yi bulacağı iddia ediliyor. Bunun yanında karaborsa tehlikesi de gündemde.
Kahve fiyatlarındaki artış hem kahve satıcılarına hem de vatandaşların cebine yansıdı. Geçen ramazan ayında görüştüğümüz Eminönü’ndeki tarihi kahvecilerde 72 gramlık kahveler 5 TL’ye satılıyordu. Tezgâhtarlar, yurttaşın kahveden vazgeçmeyeceğini ancak giderek düşen gramajlara alışılması gerektiğini söylemişti. Bugün aynı kahvecilerde 56 gramlık kahveler 5 TL’ye satılmaya başlandı. Global piyasalarda yüzde 80’lik fiyat artışı olduğunu söyleyen kahve çekirdeği tedarikçisi Del Fiano Coffee kurucusu Fatih Topuz, bu artışa ek olarak dövizin etkisiyle iç piyasada daha sert bir artış yaşandığını belirtti.
Artışta konteynır fiyatlarındaki yükselmenin de etkisi olduğunu söyleyen Topuz, “Ayrıca Brezilya’daki iklimsel koşullardan dolayı 2023’te rekoltenin yüzde 20 daha düşmesi bekleniyor. Artan fiyatlar sebebiyle düşük kalitedeki kahvelere ilgi arttı, çünkü fiyat artsa da kahveye talep yükselerek devam ediyor” dedi. Pandeminin etkileri geçici olsa da fiyatlarda bir durulma beklemediklerini söyleyen Coffee Manifesto kurucu ortağı Güvenç Usta ise “Çünkü talep artışı ve iklim koşullarındaki olumsuzlukların geçici olduğunu düşünmüyoruz” dedi.
Kahve ticaretinde de Brezilya’da çiftçilerin adaletli kazanç sağlayamadığını ve üretimden koptuğunu aktaran Usta, “Üretimin sürekliliği için önce çiftçi kazanmalı. Fiyat arttıkça tüketicinin alım miktarının düşmesinden korkuyoruz” diye konuştu. Yıllardır İstanbul ve Ankara’da kahve festivalleri düzenleyen Dream Sales Machine Başkanı Alper Sesli de piyasada ithal ekipmanların güçlü bir pazar hâkimiyeti olduğunu hatırlatarak döviz vurgusu yaptı.
Sesli, mekânların uzun süre kapalı olması ve bu kapalılık süresince sürekli artan maliyetlerin de etkisiyle kahveye gelen zamların müşterilere yüzde 20-25 oranında yansıtıldığını söyledi. Kahve dükkânlarının da zorlu bir süreç geçirdiğini aktaran Sesli şöyle konuştu: “Biz bunu bildiğimiz için bu yıl 1 Ekim’de Ankara’da ve 7 Ekim’de İstanbul’da başlayacak kahve festivallerimizde markalara bir ücret artışı yansıtmadık. Halbuki bizim festival maliyetlerimiz de yüzde 100 artmıştı.”
